Fitoremediasyon – Doğa Kendini İyileştirebilir

Yaşanan sayısız gelişme, tarım alanlarında yapılan uygulamalar, dünya nüfusunun beslenme sorunları yaşaması gibi durumlar bazı sorunları da beraberinde getirmiştir. Sınırlı sayıda olan doğal kaynakların azalması, zarar görmesi ve yok olması tehlikesi ortaya çıkar duruma gelmiştir. Fitoremediasyon teknolojisi ve projeleri ile bu duruma çare aranmaktadır.

En önemli kaynak olan toprağın kirlenmesi doğal kaynakların tamamında farklı tehlike hallerinin görülmesine neden olabileceğinden bu konuda önlemler alınması zorunluluk haline gelmiştir. Ağır metaller, organik olmayan ve kirleten etmenler, tarımın dışında kullanım şeklinin gelişmesi verimlilik ve üretim konusunda sıkıntıların baş göstermesi anlamına gelmiştir. İnsanların etkilenmesinin önüne geçmek için önlem alınması zorunluluktur.

İnsan Kaynaklı Kullanım ve Çevrenin Kirlenmesi

Çevre sorunlarının çıkış noktasına bakıldığında genel anlamda insan kaynaklı olduğu sonucuna ulaşılır. Bunların yanında:

• Doğal kaynakların yanlış kullanımı,
• Hava hareketlerinden kaynaklı değişimlerin olabileceği,
• Atmosfer olaylarının olumsuz etkileri
• Atık ve artıkların doğaya karışması,
• Kimyasal ve ağır metallerin tarımsal alanlara akıtılması,
• Toprakta çözünmeyen maddelerin toprağa karışması gibi geneli insan kökenli olan sorunların var olduğu anlaşılır.

Çevresel kirliliğin üst seviyelere gelmesi bu konuda tüm dünyanın sorun yaşaması sonucunu doğuracağından doğayı ağır metal ve kirlilikte arındırma teknolojileri aranmaya başlanmıştır.

Toprakta Biriken Ağır Metallerin Durumu ve Fitoremediasyon

Toprakta çeşitli çevresel sorunlardan kaynaklı ağır metal birikimi yaşanması bitkilerde bir takım bozulmaların olmasına neden olur. Gelişimlerini olumsuz etkilerken fotosentez yapılmasına engel olan, su alımında aksaklık yaşatan ve hormon dengesinde bozulmaya neden olan sayısız sorunun ortaya çıkmasını sağlar. Bunun olmasını engellemek için kullanılan teknolojilerden ilk olanı fitoremediasyon adı verilen sistemdir.

Fitoremediasyon Kavramı

Bitkilerde ve tarım alanlarında yaşanan kirliliklerin yine aynı şekilde temizlenmesi felsefesine dayanan sisteme fitoremediasyon denir . Bitki yetiştirerek kirli alanların temizlenmesi amaçlanır. Bu bitkiler zararlı ve ağır birikimleri bünyelerine alarak, depolama işlevi görerek ve en son parçalayarak kirli alanların ortadan kaldırılmasını, temizlenmesini sağlar.

Fitoremediasyon Yapılımı

Uygulamanın yapılması için büyük oranda bilimsel açıdan destek almak gerekli olur. Hangi kirletici için nasıl bir bitkinin temizleme görevi göreceğini bilmek önemlidir. Ağır metalleri bünyesine alarak temizleme görevi üstelenen bitkiler kavak ve çimdir. Patlayıcı madde atıkları olması halinde su mercimeği ekilmesi gerekir. Petrol ürünlerinin toprağa karıştığı biliniyorsa bu durumda yonca, kavak ve ardıç dikilmelidir. Uygulama bu şekilde çeşitlendirilerek devam eder.

Bitkilerin Fitoremediasyon Katkısı

Sadece bahsedilen bitkiler temizleme görevinde kullanılmaz. Oldukça geniş bitki sayısının bu alanda kullanımının mümkün olduğunu gösteren araştırmalar vardır. Bahsedilen bitkilerden 50-500 kat daha çok metal veya atığı toprak üstü kısımlarında depolayan ve kendi yaşayışına zarar vermeden yok eden bitkilerin sayısı fazladır. Yapılan araştırmalarla sürekli artışı da sağlanır.

Fitoremediasyon Gelişimi

Bu alanda yapılan çalışmaların yeni ve ayrılan bütçelerin kısıtlı olması henüz yöntemin yeterince geliştirilmesinin önünde duran engellerdir. İklimin durumu ve metallerin ne kadarının zararlı olduğu gibi konulara odaklanmak, çözüm aramak gereklidir. Yüksek metal içeren zararlıların bitki bünyesinde toplanması ve yok edilmesi hayata geçirildiğinde ekonomik yollar ile temizleme işlemi yapılmasına olanak tanıyacaktır.

Kullanımı ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Yöntemin uygulanmasının olumlu yönleri oldukça fazla olsa da olumsuz yönlerini bilmek önemlidir. Bitkilerin yapacağı temizliğin bitkileri kurutması, yakması gibi sorunlarla karşı karşıya kalınabilir. Uygulama süresinin uzun olması da gözden kaçırılmaması gereken bir süreçtir. Çünkü ağaçların veya bitkilerin dikilmesi, yetişmesi ve temizleme fonksiyonu ile kullanılır duruma gelmesi bazen senelerin geçmesini gerektirir. Bunun için oldukça faydalı olmasına karşılık henüz gelişim aşamasında olduğunu bilerek düşünmek önerilir.